Jedną z największych atrakcji portu w Genui jest replika hiszpańskiego galeonu z XVII wieku – żaglowiec Neptun. Imponujących rozmiarów galeon został skonstruowany w 1985 roku na potrzeby filmu Piraci wyreżyserowanego przez Romana Polańskiego. Jego budowa, jak donoszą źródła, miała pochłonąć aż 7 milionów funtów!
Szczypta informacji na temat hiszpańskich galeonów
Nazwa galeon pochodzi od słowa galeón oznaczającego uzbrojony statek handlowy. Hiszpańskie galeony budowano z różnych gatunków drzew: sosny, dębu, cedru i mahoniu. Najczęściej ich powstanie finansowała korona hiszpańska oraz zamożna szlachta. Jednostki te miały bardzo solidną konstrukcję i były dobrze przygotowane, by znieść ekstremalne warunki panujące w czasie długich rejsów oceanicznych. Galeony mogły pomieścić do 1000 osób, czego przykładem był największy z nich, budowany przez dwa lata w stoczni w Lubece Adler von Lübeck!
Pierwotnie wykorzystywano je w celach handlowych, z czasem okazały się bardzo przydatne do prowadzenia działań wojennych. Wyposażone w ciężkie działa zapewniały ochronę przewożącym ogromne bogactwa statkom, którym groziło ryzyko ataku ze strony wrogich jednostek oraz piratów. Jako ciekawostkę dodam, że jeden ze znalezionych hiszpańskich galeonów o nazwie San Jose miał przewozić złoto, srebro oraz szmaragdy o wartości 17 miliardów dolarów!
Hiszpańskie galeony były potężnymi wielopokładowcami, co nie oznacza, iż zapewniały komfort, do jakiego przywykliśmy na współczesnych jednostkach dalekomorskich. Marynarze musieli dzielić przestrzeń z inwentarzem, a szczury oraz karaluchy z powodzeniem niszczyły racje żywnościowe. W trakcie długiego rejsu i one w końcu stawały się nie lada przysmakiem, co było pewną dziejową sprawiedliwością.
W powieści Australijskie piekło opisałem wrogie spotkanie floty holenderskiego kupca Pelsaerta z galeonem Nuestra Señora de la Concepción (pełen skarbów z nowego świata w 1638 rozbił się podczas rejsu z Manili do Acapulco w okolicy wyspy Saipan).
Tak mogłaby wyglądać arka Noego – mruknął któryś z uznaniem. – Bóg pobłogosławił budowniczych, a raczej armatora, który wyłożył złoto, dużo złota.
Faktycznie żaglowiec był ogromnych rozmiarów. Przypominał teraz chmurę, której dane było, tak dla kaprysu, zejść tuż nad morską toń. Na fokmaszcie i pierwszym grotmaszcie pięły się ku niebiosom trzy piętra białych żagli rejowych, a drugi grotmaszt i bezanmaszt dla odmiany wyposażono w wielkie trójkątne płótna typu łacińskiego. Całość zdawała się zdolna do uniesienia w powietrze przy mocnym podmuchu przeciętnego drewnianego kadłuba. Ale temu daleko było do przeciętności.
Nie tylko skrzydła żagli zapierały dech, ale właśnie i sam kadłub. Złocony galion, do którego przymocowano liny fokmasztu, wieńczyła rzeźba pięknej kobiety z rozwianymi jasnymi włosami, której nagie piersi koiły wzburzone fale, a prawa wysunięta do przodu dłoń jakby nakazywała morzu posłuszeństwo. Dalej, dobre dwadzieścia stóp nad wodą, wznosił się kasztel dziobowy opadający schodkowo ku śródokręciu i pnący się znowu ku górze, tworząc górujący nad resztą kasztel rufowy.
Wysokie burty przecinały trzy różnobarwne pasy, z których teraz wystawały zęby potężnych dział. Górny w kolorze niebieskim, środkowy żółtym, a dolny czarnym niby sama noc. Czerwone obramowania furt sprawiały wrażenie gardzieli piekielnych stworów, zresztą rubinowej barwy było więcej na pokładach olbrzyma.
Budowa galeonu Neptun
Dziś o tym, jak wyglądały hiszpańskie galeony, można się przekonać w Genui, gdzie znajduje się galeon Neptun. Ten imponującej wielkości żaglowiec został zbudowany jako replika XVII-wiecznego hiszpańskiego galeonu pirackiego na potrzeby francusko-tunezyjskiego filmu Piraci z 1986 roku wyreżyserowanego przez Romana Polańskiego. Żaglowiec powstał w Tunezji, a jego wykonawcą była działająca do dziś firma Carthago Films. Projekt repliki wykonał Pierre Guffrey, a budowa statku kosztowała 7 milionów funtów. W chwili premiery Piratów Neptun został okrzyknięty najdroższym rekwizytem, jaki kiedykolwiek wykorzystano w filmie!
Część podwodną stanowi metalowy kadłub, który został wyposażony w wielokierunkowe stery strumieniowe, natomiast góra (burty oraz pokład) jest wykonana z egzotycznego drewna (iroko). Niektóre elementy dekoracji, takie jak armaty oraz rzeźby, wyprodukowano z plastiku i kompozytu. Statek został misternie wyrzeźbiony i pomalowany, by wiernie oddawał wygląd hiszpańskiego galeonu.
Neptun został wpisany do rejestru statków morskich. Rozmiary żaglowca są dużo większe od typowego galeonu. Statek ma działający takielunek i ożaglowanie. To w pełni funkcjonalna jednostka pływająca pod banderą Tunezji, która może się poruszać z prędkością 5 węzłów pod żaglami.
Najważniejsze dane techniczne:
- długość – 63 m
- szerokość – 16,4 m
- zanurzenie – 2,2 m
- tonaż – 1500 ton
- powierzchnia żagli – 4500 m²
- maszty – 3+1, trzy pokłady
- moc silnika – 400 KM pozwala rozpędzić statek do prędkości 5 węzłów (9,3 km/h)
Budowę żaglowca rozpoczęto w kwietniu 1984 roku, a zakończono w marcu 1985.
Neptun w filmie Romana Polańskiego
Piraci to film awanturniczo-przygodowy. Został zrealizowany w koprodukcji francusko-tunezyjskiej. Autorami scenariusza są: Gérard Brach i Roman Polański, swój udział w jego tworzeniu miał także John Brownjohn. Muzykę skomponował Philippe Sarde, a autorem jest Witold Sobociński.
Premiera filmu odbyła się 28 lutego 1986 roku. W polskiej wersji film trwa 124 minuty. Budżet tej produkcji wyniósł około 40 milionów dolarów, choć początkowo przewidziano znacznie mniejszą sumę – 15 milionów dolarów.
Obsada filmu:
- Walter Matthau (kapitan Red)
- Cris Campion (Jean-Baptiste „Żaba”)
- Charlotte Lewis (Dolores)
- Damien Thomas (Don Alfonso)
- Olu Jacobs (Bumako)
- Ferdy Mayne (kapitan Linares)
- David Kelly (chirurg)
- Władysław Komar (Jesus)
- Eugeniusz Priwieziencew (garbus)
Co ciekawe, rolę pirata kapitana Reda miał pierwotnie otrzymać Jack Nicholson, jednak ze względu na wygórowane oczekiwania finansowe strony nie doszły do porozumienia. Sam Polański twierdził, że pytając aktora o wskazanie wynagrodzenia, otrzymał odpowiedź: „chcę więcej”.
Jeśli lubicie filmy marynistyczne i zaciekawiła Was ta produkcja to, polecam także przejrzeć zestawienie: 7 marynistycznych filmów historycznych, które trzeba obejrzeć
Piraci – fabuła filmu
Po rozbiciu statku, kapitan Thomas Bartholomew Roberts, noszący przydomek Red i jego pomocnik, majtek Żaba, dryfują na tratwie na środku oceanu. Rozbitkowie ku swojej radości napotykają hiszpański galeon – niestety od razu trafiają do niewoli. Współwięzień, czarnoskóry kucharz Bumako, zdradza im, że galeon transportuje do Hiszpanii złoty tron azteckiego władcy Kapateka Anahuaka…
Wtedy Red postanawia przejąć ładunek. Wywołuje bunt wśród hiszpańskich marynarzy, w którego wyniku dotychczasowy kapitan Don Alfonso i oficerowie trafiają do niewoli. Tymczasem jego towarzysz, Żaba, zakochuje się w płynącej tym statkiem pięknej Dolores, córce hiszpańskiego gubernatora. Wykorzystując bitewne zamieszanie, ratuje kobietę przed gwałtem z rąk rozwydrzonej marynarskiej tłuszczy, czym zyskuje jej względy.
Po zdobyciu drogocennego łupu „Red” przybija do portu, spotyka swoją dawną załogę i wspólnie z kompanami wielu pirackich wypraw, rozpoczyna długie i mocno zakrapiane rumem świętowanie Tymczasem hiszpańskim więźniom udaje się uciec i przejąć ponownie kontrolę nad statkiem i jego ładunkiem…
Film był nominowany do Oscara w 1986 roku, otrzymał dwa Cezary w tym samym roku za kostiumy i scenografię. Galeon Neptun został wykorzystany do promocji filmu podczas 39. Festiwalu Filmowego w Cannes.
Kiedyś bohater filmowej produkcji, dziś muzeum
Neptun pełni dziś funkcję muzeum, aktualnie stoi przycumowany do nabrzeża w Starym Porcie – Porto Antico w Genui, tuż obok genueńskiego akwarium. Czasem odbywa rejsy po Morzu Śródziemnym. Żaglowiec jest niewątpliwą atrakcją Genui, która góruje nad innymi włoskimi łodziami. Robi imponujące wrażenie, co nie dziwi – w końcu to galeon piratów. Jedną z osób, które odwiedziły żaglowiec, był Michał Kubicz – autor powieści na temat starożytnego Rzymu: https://www.mkubicz.eu/. Ze względu na naszą znajomość Michał podzielił się ze mną swoimi fotografiami ze statku i pozwolił, żebym je udostępnił, co z chęcią czynię. Zapraszam do obejrzenia galerii.
Źródła
1. 17 Spanish Galleon Facts: An Ultimate Multi-Decked Sailing Ship!, https://kidadl.com/fun-facts/spanish-galleon-facts-an-ultimate-multi-decked-sailing-ship [dostęp: 24.03.2022].
2. Piraci, film Romana Polańskiego, https://www.koga.net.pl/grupy/viewdiscussion/168-piraci-film-romana-polanskiego.html?groupid=22 [dostęp: 24.03.2022].
3. Piraci, film (1986), https://pl.wikipedia.org/wiki/Piraci_(film_1986) [dostęp: 24.03.2022].
4. Il Galeone „Neptune”, http://www.foto.genova.it/z04cGaleone.htm [dostęp: 24.03.2022].